pytania i odpowiedzi
euroobligacje - historia
Historia euroobligacji sięga roku 1963 kiedy spółka Autostrade dokonała emisji o wartości 15 milionów USD. Papiery te zostały skierowane na rynki międzynarodowe i stały się zaczątkiem nowego typu instrumentów dłużnych. Z uwagi na fakt, iż standard został opracowany i wdrożony w Europie otrzymały one nazwę euroobligacji. W ostatnim okresie rynek euroobligacji uległ znacznemu rozwojowi. Kwoty obecnych emisji sięgają kilku miliardów dolarów. Początkowo walutą dominującą na tym rynku był dolar, jednak już od pewnego czasu rośnie znaczenie innych walut światowych: euro, japońskiego jena, franka szwajcarskiego, funta i innych. Utarło się, że euroobligacjami nazywane są wszystkie papiery dłużne sprzedawane na rynkach międzynarodowych. Przedrostek „euro” (eurowaluta, euroobligacja) dodawany jest nawet w przypadku, gdy dany papier wartościowy z Europą nie ma nic wspólnego. Np. emisja korporacji tajwańskiej, denominowana w jenach i sprzedawana inwestorom australijskim, nowozelandzkim oraz amerykańskim będzie nazywana euroemisją w eurojenach.
Emitentem euroobligacji może być każdy podmiot, o ile przepisy dewizowe kraju jego siedziby tego nie zabraniają. Nabywcami są przede wszystkim inwestorzy instytucjonalni, choć niektóre emisje są równie chętnie nabywane przez inwestorów indywidualnych. Euroobligacje, jako instrumenty praktycznie wolne od regulacji obowiązujących na poszczególnych rynkach krajowych, jest znacznie łatwiej wyemitować. Centrum emisyjnym jest Londyn (właśnie z eurorynku pochodzi największa ilość innowacji) i dlatego większość instytucji działających w tej branży funkcjonuje pod egidą Zarządu Papierów Wartościowych i Transakcji Terminowych (SFA), organizacji założonej na mocy Brytyjskiej Ustawy o Usługach Finansowych, Międzynarodowego Zrzeszenia Rynków Papierów Wartościowych (ISMA), Międzynarodowego Zrzeszenia Rynków Pierwotnych (IPMA), które ustaliły reguły prawidłowego postępowania dla uczestników rynku euroobligacji.
Obecnie euroobligacje definiujemy jako swobodnie zbywalne instrumenty dłużne na okaziciela, których emisji i gwarancji dokonują międzynarodowe syndykaty banków uniwersalnych oraz banków inwestycyjnych. Nabywcami tych papierów są głównie inwestorzy mający siedzibę poza krajem, w którego walucie emisja jest wyrażana. Euroobligacje emitowane są na okres od roku do dwudziestu lat, choć w ostatnim czasie można zaobserwować próby wydłużania terminu wykupu. Transakcje przeprowadzane przy użyciu euroobligacji są rozliczane przez Clearstream lub Euroclear – instytucje pełniące rolę depozytariusza oraz izby rozliczeniowej, które zostały stworzone przez banki zainteresowane rozwojem tego segmentu rynku.
Rynek euorobligacji charakteryzuje się ogromnym zróżnicowaniem wewnętrznym. W obrocie znajdują się instrumenty o cechach bardzo odmiennych. Dlatego z punktu widzenia inwestora niezbędne jest zapoznanie się z opisem poszczególnych parametrów wybranej euroobligacji. Poniżej prezentowane są najważniejsze cechy typowe dla europapierów.
Emitent – strona zaciągająca pożyczkę, zazwyczaj instytucja o uznanej pozycji (np. rząd, bank, korporacja, instytucja międzynarodowa). Z uwagi na pewne korzyści podatkowe często w roli emitenta występują spółki specjalnego przeznaczenia (SPV) posiadające gwarancje instytucji macierzystych.
Typ - na rynku dominują dwie najpopularniejsze odmiany euroobligacji, klasyczna oraz Euro Medium Term Note (EMTN). EMTN różni się od klasycznej głównie sposobem emisji, która przyjmuje postać tzw. programu pozwalającego na dużą swobodę w kształtowaniu takich parametrów jak termin wykupu, waluta oraz kwota emisji.Kraj emitenta – fakt z jakiego kraju pochodzi emisja ma istotne znaczenie z przyczyn formalnych bądź podatkowych. W przypadku, gdy emisja jest przeprowadzana za pośrednictwem spółki zależnej, wówczas znaczenie ma w jakim kraju jest ona zlokalizowana.
Waluta – euroobligacje są denominowane przede wszystkim w USD oraz EUR, choć występują też papiery denominowane w innych popularnych walutach: GBP, JPY, CHF. W ostatnich latach zaobserwowano rosnący udział walut „egzotycznych”, w tym PLN.
Termin wykupu – euroobligacje są emitowane na okres od 9 miesięcy do 40 lat. Największą popularnością wśród inwestorów cieszą się obligacje o zapadalności od 3 do 10 lat.
Rodzaj kuponu – najpopularniejszy jest kupon stały (fixed), pozostałe odmiany to: kupon zmienny (float) – oparty na stopie referencyjnej rynku pieniężnego (lub innych instrumentów finansowych), kupon narastający (step up) – wielkość odsetek rośnie zgodnie z przyjętym w prospekcie emisyjnym kalendarzem, zerokupon – emitent nie dokonuje płatności okresowych, a należne odsetki wypłaca w dniu wykupu obligacji.
Częstotliwość realizacji kuponów – zazwyczaj roczna, półroczna lub kwartalna.
Konwencje naliczania odsetek – na rynku euroobligacji są stosowane różne konwencje naliczania odsetek, a najpopularniejsze z nich to:
ACT/360 – faktyczna ilość dni/360,
ACT/365 – faktyczna ilość dni/365,
ACT/ACT oznacza konwencję, w której za długość okresu, przyjmuje się faktycznie przypadającą liczbę dni, natomiast długość roku jest obliczana jako wielokrotność długości okresu naliczania odsetek. Jest to konwencja najczęściej stosowana w USA, gdzie odsetki dla obligacji są naliczane dwa razy w roku, co 181, 182, 183, 184 dni i dlatego długość roku może wynieść odpowiednio 362,364, 366 oraz 368 dni,
30/360 przy stosowaniu której rok ma 360 dni, a długość okresu między datami D1/M1/Y1 oraz D2/M2/Y2 oblicza się według wzoru:
(Y2-Y1)* 360+(M2-M1)*30 + (D2-D1)
ale w przypadku, gdy D1=31 lub D2=31 wówczas przyjmuje się 30.
Rating emitenta – zdecydowana większość euroobligacji otrzymuje ocenę ryzyka kredytowego (rating), przyznawaną przez wiodące agancje (Moody’s, S&P lub Fitch). Każda z agencji ma własny system ocen. Rating jest oficjalnie ogłaszany, choć na życzenie zleceniodawcy może zostać utajniony, a zawarta w nim ocena jest okresowo weryfikowana, przy czym zmiany mają istotny wpływ na ceny papierów wartościowych znajdujących się w obiegu oraz ceny nowych emisji.
Wielkość emisji – kwota obligacji dopuszczonych do obrotu, może być zwiększona (w przypadku dodatkowych emisji) bądź zmniejszona (poprzez wykup na rynku wtórnym).
Opcje dodatkowe:
opcja przedterminowego wykupu przez emitenta (call),
opcja dająca prawo inwestorowi przedterminowego przedstawienia obligacji do wykupu (put),
prawo do zamiany obligacji na inne aktywa np. akcje (obligacja zamienna).
Warunki na jakich można skorzystać z opcji są precyzyjnie określane w prospektach emisyjnych euroobligacji.Minimalna jednostka - najmniejszy nominał obligacji dopuszczony do obrotu.
Giełda – ze względu na wymagania inwestorów wiele euroobligacji jest notowanych na giełdach papierów wartościowych. Najczęściej wybierana jest giełda w Luksemburgu, choć europapiery można też spotkać na giełdach we Frankfurcie, Zurichu lub Singapurze.