mBank - Oferta indywidualna - Strona główna
EMIR (ang. European Market Infrastructure Regulation) to rozporządzenie uchwalone przez Parlament Europejski wraz z rozporządzeniami delegowanymi i aktami wykonawczymi („EMIR”), nakładające na przedsiębiorców finansowych, jak i niefinansowych szereg obowiązków związanych z zawieraniem transakcji pochodnych w głównej mierze poza rynkiem regulowanym (OTC)1.
Rozporządzenie weszło w życie w dniu 16.08.2012 r., jednakże pełne wdrożenie EMIR wymagało wejścia w życie rozporządzeń delegowanych oraz aktów wykonawczych. Większość rozporządzeń weszła w życie 15.03.2013 r., przy czym dla niektórych obowiązków wprowadzone zostały okresy przejściowe.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/834 (tzw. „EMIR REFIT”) z dnia 20 maja 2019 r., które weszło w życie 17 czerwca 2019 roku zmieniło rozporządzenie (UE) nr 648/2012 m.in. w zakresie wymogów dotyczących: centralnego rozliczania kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, depozytu zabezpieczającego oraz ograniczania ryzyka operacyjnego w odniesieniu do kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, które nie są centralnie rozliczane, obowiązków zgłaszania kontraktów pochodnych, obowiązków kontrahentów centralnych (CCP) oraz repozytoriów transakcji. 7 października 2022 roku opublikowano Regulacyjne Standardy Techniczne dot. Rozporządzenia (UE) nr 648/2012 roku (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej: Eur-lex) oraz reguły walidacyjne ESMA.
EMIR wprowadza podział uczestników rynku na następujące podstawowe kategorie, różnicując wymogi dla poszczególnych podmiotów należących do tych kategorii:
- Kontrahenci finansowi (kontrahenci FC) – oznaczają:
- firmę inwestycyjną, której udzielono zezwolenia zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE,
- instytucję kredytową, której udzielono zezwolenia zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE,
- zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji, którym udzielono zezwolenia zgodnie z dyrektywą 2009/138/WE Parlamentu Europejskiego i Rady,
- UCITS i, w stosownych przypadkach, jego spółkę zarządzającą, którym udzielono zezwolenia zgodnie z dyrektywą 2009/65/WE, chyba że dane UCITS ustanawia się wyłącznie do celów obsługi co najmniej jednego pracowniczego planu nabycia udziałów,
- instytucję pracowniczych programów emerytalnych (IORP) zdefiniowaną w art. 6 pkt 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2341,
- alternatywny fundusz inwestycyjny (AFI) zdefiniowany w art. 4 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2011/61/UE, który ma siedzibę w Unii albo który jest zarządzany przez zarządzającego alternatywnym funduszem inwestycyjnym (ZAFI) posiadającego zezwolenie lub zarejestrowanego zgodnie z tą dyrektywą 2011/61/UE, chyba że dany AFI ustanawia się wyłącznie do celów obsługi co najmniej jednego pracowniczego planu nabycia udziałów lub gdy dany AFI jest podmiotem specjalnego przeznaczenia utworzonym do celów sekurytyzacji, o którym mowa w art. 2 ust. 3 lit. g) dyrektywy 2011/61/UE, oraz, w stosownych przypadkach, jego ZAFI mający siedzibę w Unii,
- centralny depozyt papierów wartościowych, któremu udzielono zezwolenia zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014
- Kontrahenci niefinansowi (kontrahenci NFC) – oznaczają przedsiębiorstwo mające siedzibę w Unii nie będące Kontrahentem finansowym,
- Kontrahenci finansowi plus (kontrahent FC+) – oznaczają Kontrahentów FC, którzy nie obliczają swoich pozycji lub wynik tego obliczenia przekracza dowolny z progów wiążących się z obowiązkiem rozliczania określonych w rozporządzeniu (UE) 648/2012 „EMIR”,
- Kontrahenci niefinansowi plus (kontrahenci NFC+) – oznaczają Kontrahentów NFC, którzy nie obliczają swoich pozycji lub wynik tego obliczenia w odniesieniu do co najmniej jednej klasy instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym przekracza progi wiążące się z obowiązkiem rozliczania określonych w rozporządzeniu nr 648/2012 „EMIR”.
Progi wiążące się z obowiązkiem rozliczania:
|
KLASA AKTYWÓW |
PRÓG ROZLICZANIA |
|
Kredytowe instrumenty pochodne |
EUR 1 mld |
|
Akcyjne instrumenty pochodne |
EUR 1 mld |
|
Instrumenty pochodne stopy procentowej |
EUR 3 mld |
|
Walutowe instrumenty pochodne |
EUR 3 mld |
|
Towarowe kontrakty pochodne i kontrakty pochodne inne niż ww. |
EUR 4 mld |
Klasy instrumentów pochodnych OTC wiążące się z obowiązkiem rozliczania
Rozporządzenie (UE) nr 648/2012 wprowadza obowiązek centralnego rozliczania kontraktów pochodnych OTC, które należą do klas instrumentów wskazanych w rozporządzeniach delegowanych (UE) nr: 2015/2205 z 6 sierpnia 2015 roku, 2016/592 z 1 marca 2016 r., 2016/1178 z 10 czerwca 2016 r. Tutaj możesz sprawdzić publiczny rejestr ESMA (Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych) dotyczący ww. klas instrumentów pochodnych OTC.
Obowiązki związane z EMIR
1. Raportowanie transakcji do repozytoriów
Każdy kontrahent zawartej transakcji pochodnej, w rozumieniu EMIR, jest zobligowany do jej zaraportowania (zgłoszenia) do tzw. repozytorium. Zgłoszenie transakcji powinno nastąpić do końca następnego dnia roboczego po dniu jej zawarcia. Repozytoria transakcji to podmioty, które są zarejestrowane zgodnie regulacjami EMIR.
Raportowanie transakcji może być dokonywane indywidualnie przez każdą ze stron transakcji albo przez jedną ze stron transakcji w imieniu obu kontrahentów albo przez podmiot trzeci.
Aby wyjść naprzeciw oczekiwaniom klientów bank w imieniu swoim, jak i klientów, może raportować transakcje pochodne zawarte przez klienta z bankiem. Warunkiem umożliwiającym to działanie jest podpisanie dokumentacji regulującej zawieranie transakcji pomiędzy klientem a bankiem wskazującej taki tryb raportowania. W Regulaminach „Ogólne warunki współpracy
w zakresie transakcji rynku finansowego” oraz „Zasady współpracy w zakresie transakcji rynku finansowego”, zamieszczone zostało upoważnienie dla banku do raportowanie transakcji do repozytoriów w imieniu Klienta.
Klient może również samodzielnie raportować transakcje do repozytorium. Musi jednak zgłosić ten fakt bankowi, przy czym w takim wypadku niezbędne jest uzgodnienie z bankiem trybu w jakim uzgadniana będzie treść raportów przekazywanych do repozytoriów, ponieważ regulacje EMIR wprowadziły nakaz zapewnienia spójności danych zawartych w raportach.
Rozpoczęcie raportowania nastąpiło 12.02.2014 r. Bank podjął decyzję o raportowaniu transakcji swoich oraz w imieniu klientów do repozytorium transakcji prowadzonym przez KDPW S.A.
Szczegółowe informacje o repozytorium prowadzonym przez KDPW znajdują się tutaj.
W raportach dotyczących transakcji przekazywanych do repozytoriów transakcji należy posługiwać się numerem LEI, który jest niezbędny, aby raportowanie transakcji było zgodne z wymogami Rozporządzenia EMIR. Bez ważnego numeru LEI nie będziemy mogli zawrzeć z Tobą transakcji.
W Polsce status jednostki wydającej numery LEI/pre-LEI uzyskał KDPW S.A. Szczegółowe informacje o tej usłudze znajdują się na stronie http://www.kdpw.pl/pl/uslugi/LEI Informacje o innych podmiotach wydających numery LEI znajdują się tutaj.
Obowiązek raportowania dotyczy transakcji obowiązujących na dzień 16.08.2012 r. (nierozliczonych w tym dniu) oraz zawartych od 16.08.2012 r.
2. Wybrane inne obowiązki wynikające z EMIR, w tym obowiązki dotyczące technik ograniczania ryzyka kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym nierozliczanych przez centralnych kontrpartnerów (CCP).
Terminowe potwierdzanie transakcji
Potwierdzenie zawarcia transakcji pochodnej będącej przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym musi nastąpić w terminie nie dłuższym niż określony w regulacji EMIR. Terminy w jakich należy dokonywać potwierdzania transakcji określone są w art. 12 Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 149/2013.
Uzgadnianie portfeli transakcji pochodnych
Kontrahenci zawierający transakcje pochodne zobowiązani są posiadać procedury dokonywania okresowego uzgadniania portfeli transakcji pochodnych. Częstotliwość z jaką należy dokonywać uzgodnień portfeli określona jest w art. 13 Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 149/2013.
Rozstrzyganie sporów
Kontrahenci, którzy zawierają pomiędzy sobą kontrakty pochodne będące przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym powinni posiadać procedury dotyczące rozwiązywania sporów dotyczących uznania kontraktu, wycen lub wymiany zabezpieczeń, zgodnie z art. 15 Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 149/2013.
Kompresja portfela
Kontrahenci posiadających otwarte i nierozliczone ponad 500 transakcji pochodnych mają obowiązek posiadania procedur dotyczących sprawdzania możliwości dokonania kompresji portfela w celu zmniejszenia ich ryzyka kredytowego zgodnie z art. 14 Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 149/2013.
Codziennie dokonywanie wyceny aktywnych kontraktów według wartości rynkowej
Kontrahenci FC i NFC+ mają obowiązek dokonywania codziennych wycen transakcji pochodnych w oparciu o kwotowania rynkowe lub o ile nie jest to możliwe w oparciu o model.
Ewidencja transakcji pochodnych
Każdy kontrahent transakcji pochodnej zobligowany jest do prowadzenia ewidencji wszystkich zawartych przez siebie kontraktów pochodnych oraz wszelkich zmian przez co najmniej pięć lat od daty rozwiązania kontraktu.
3. Centralne rozlicznie
Wybrane typy transakcji pochodnych, określone w odpowiednich rozporządzeniach delegowanych, zawierane poza rynkiem regulowanym podlegają obowiązkowemu rozliczaniu przez tzw. centralnych kontrpartnerów (CCP). Obowiązek ten dotyczy :
a) transakcji zawartych pomiędzy:
- dwoma kontrahentami FC+,
- kontrahentem FC+ a kontrahentem NFC+;
- dwoma kontrahentami NFC+;
- między - z jednej strony - kontrahentem FC+ lub kontrahentem NFC+, z jednej strony, a - z drugiej strony - podmiotem mającym siedzibę w państwie trzecim, który podlegałby obowiązkowi rozliczania, gdyby miał siedzibę w Unii, z drugiej strony,
- między dwoma podmiotami mającymi siedzibę w jednym lub większej liczbie państw trzecich, które - gdyby miały siedzibę w Unii - podlegałyby obowiązkowi rozliczania, pod warunkiem że dany kontrakt ma bezpośredni, znaczący i przewidywalny skutek wewnątrz Unii, lub w przypadku gdy taki obowiązek jest niezbędny lub stosowny, by zapobiec obchodzeniu jakichkolwiek przepisów niniejszego rozporządzenia,
b) sytuacji, gdy transakcje są zawierane lub dochodzi do nowacji rozliczeniowej w dniu, w którym obowiązek rozliczeniowy staję się skuteczny, lub w po tej dacie, pod warunkiem, że w dniu zawierania lub nowacji rozliczeniowej obaj kontrahenci spełniają warunki z pkt a).
4. Sankcje za naruszenie postanowień EMIR
W Ustawie o obrocie instrumentami finansowymi wprowadzone zostały sankcje za niewykonywanie lub nienależyte wykonywanie wymogów wynikających z Rozporządzenia EMIR (w szczególności art. 173a i 173b Ustawy, t.j. Dz.U.2015.73). Kompetencje do nakładania kar pieniężnych ustawodawca przyznał Komisji Nadzoru Finansowego („KNF").
Na kontrahentów niefinansowych KNF może nałożyć karę w wysokości:
- do 1 000 000 zł, nie większą niż 10% całkowitego rocznego przychodu wykazanego w ostatnim zbadanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy,
- nie większą niż 10% całkowitego rocznego przychodu wykazanego w ostatnim zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy w przypadku braku obowiązku badania sprawozdania finansowego,
- do 1 000 000 zł, jeżeli wbrew obowiązkowi nie sporządzili lub nie poddali badaniu sprawozdania finansowego,
- do 500 000 zł – w przypadku kontrahentów, którzy nie mają obowiązku sporządzania sprawozdania finansowego.
W przypadku kontrahentów finansowych kary mogą wynosić:
- do 10 000 000 zł, nie większą niż 10% całkowitego rocznego przychodu wykazanego w ostatnim zbadanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy,
- nie większą niż 10% całkowitego rocznego przychodu wykazanego w ostatnim zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy w przypadku braku obowiązku badania sprawozdania finansowego,
- do 10 000 000 zł, jeżeli wbrew obowiązkowi nie sporządzili lub nie poddali badaniu sprawozdania finansowego,
- do 1 000 000 zł – w przypadku kontrahentów, którzy nie mają obowiązku sporządzania sprawozdania finansowego.