Otoczenie makroekonomiczne
W skali globalnej rok 2018 był okresem spowolnienia i desynchronizacji koniunktury w największych gospodarkach. O ile w Stanach Zjednoczonych wzrost gospodarczy, wiedziony pakietem fiskalnym, przyspieszył wyraźnie, o tyle w Chinach i strefie euro każdy kolejny miesiąc pogarszał się pod względem nastrojów przedsiębiorstw oraz wydźwięku danych makroekonomicznych. Połączenie spowolnienia popytu zewnętrznego, kłopotów sektora motoryzacyjnego i ograniczeń podażowych spowodowało, że gospodarki głównych partnerów handlowych Polski rosły w końcówce 2018 roku najwolniej od kilku lat. W przypadku Niemiec nie słabną spekulacje o możliwej „technicznej” recesji w II połowie minionego roku (odnotowane dwa kwartały z rzędu spadków PKB).
Wskaźniki makroekonomiczne | 2018 | Parametry sektora bankowego | 2018 |
---|---|---|---|
realny wzrost PKB (prognoza) | 5,1% | bazowa stopa procentowa | 1,5% |
nominalny PKB per capita (EUR) | 12 2001 | wskaźnik kredyty/depozyty | 92,4% |
PKB per capita w PPS (EU-28=100) | 70%1 | wskaźnik NPL | 6,8% |
średnioroczna stopa inflacji | 1,6% | łączny współczynnik kapitałowy | 19,1% |
średnioroczna stopa bezrobocia | 3,5% | zwrot na aktywach (ROA) netto | 0,8% |
populacja | 38 mln | zwrot na kapitale (ROE) netto | 7,2% |
Przez większą część roku polska gospodarka pozostawała izolowana od negatywnych tendencji odnotowywanych w skali światowej. Nie po raz pierwszy, i zapewne nie po raz ostatni, PKB Polski przyspieszał w czasie, gdy niemiecki wyraźnie spowalniał. Za każdym razem, i 2018 rok nie jest pod tym względem odmienny, sytuacja taka wynikała z kalendarza wydatkowania środków UE (głównie inwestycyjnych) i miało charakter przejściowy. Systematyczne spadki indeksów koniunktury oraz pogorszenie miesięcznych danych z przemysłu i budownictwa w II połowie roku wskazywało na to, że powiązania handlowe i kapitałowe są dostatecznie silne, by spowolnienie gospodarcze ostatecznie dotarło do Polski. Pomimo słabszych danych w końcówce roku (bank szacuje, że na przestrzeni roku dynamika PKB spadła z 5,2 do ok. 4,7% rok do roku) cały rok zamknął się z najlepszymi wynikami gospodarczymi od 2008 roku. Średnioroczne tempo wzrostu PKB za 2018 rok to 5,1% rok do roku.
Dwoma kluczowymi silnikami polskiej gospodarki była konsumpcja prywatna i inwestycje publiczne. Źródłem boomu konsumpcyjnego, którego dynamika sięgnęła na początku roku 5%, były dobra sytuacja na rynku pracy (rekordowo niskie bezrobocie), wysoki wzrost dochodów gospodarstw domowych (zwłaszcza z pracy najemnej), niesłabnący optymizm konsumentów, relatywnie wysoka imigracja do Polski, wysoka aktywność na rynku nieruchomości oraz solidny wzrost kredytów konsumenckich. Inwestycjom publicznym sprzyjał pod wieloma względami kalendarz.
Po pierwsze, owoce w 2018 roku przyniosła intensywna kontraktacja środków UE w końcówce 2016 i w 2017 roku, pozwalająca nadrobić dużą część wcześniejszych opóźnień w wydatkowaniu. Konsekwencją tego stanu rzeczy było znaczące przyspieszenie inwestycji publicznych. Sięgająca 30% dynamika wyznacza prawdopodobnie szczyt w ujęciu rok do roku.
Po drugie, wybory samorządowe stanowiły ważną cezurę w planach inwestycyjnych jednostek samorządu terytorialnego – wartość kosztorysowa ich wydatków inwestycyjnych w połowie roku podwoiła się. W istocie rzeczy, wydatki samorządów odpowiadały za połowę wzrostu inwestycji ogółem w omawianym okresie. W 2018 roku inwestycje przedsiębiorstw prywatnych pozostawały wciąż na relatywnie niskim poziomie. Dostępne dane wskazują na utrzymywanie się rozczarowująco niskiej dynamiki inwestycji przedsiębiorstw z kapitałem prywatnym krajowym oraz małych i średnich przedsiębiorstw. W opinii banku, w dużej mierze wynika to z presji na marże związanej ze wzrostem kosztów pracy i energii oraz wysoką konkurencją utrudniającą kompensowanie wyższych kosztów przez ceny. Nasilające się przez cały 2018 rok braki kadrowe najprawdopodobniej również nie sprzyjały rachunkowi ekonomicznemu inwestycji w wielu przedsiębiorstwach.
Wbrew pojawiającym się prognozom, inflacja spadła w 2018 roku. Średnioroczny wzrost cen to 1,6% rok do roku, podczas gdy w ostatnim miesiącu roku inflacja wyniosła zaledwie 1,1% rok do roku. Jej łagodna trajektoria w ostatnim roku to zasługa kilku czynników. Po pierwsze, ceny żywności – po bardzo dynamicznym 2017 roku – spowalniały praktycznie w całym raportowanym, okresie. Przyczyniły się do tego niskie ceny owoców (zasługa bardzo korzystnych warunków pogodowych) oraz wygasanie wcześniejszych wzrostów cen jaj czy masła. Po drugie, ceny paliw podbijały wprawdzie inflację, ale końcówka roku przyniosła znaczącą ich korektę w dół. Po trzecie (i być może najważniejsze), rozczarowywała dynamika cen w pozostałych kategoriach i inflacja bazowa ustabilizowała się w przedziale 0,5-1%. Próżno szukać w inflacji efektów dynamicznego wzrostu wynagrodzeń – nawet w pracochłonnych usługach. Dynamiki cen tych kategorii pozostały relatywnie niskie. W efekcie, inflacja w Polsce była nie tylko niska jak na fazę cyklu koniunkturalnego, ale również w porównaniu do sąsiadów.
Relatywnie duży i konkurencyjny rynek wewnętrzny, zmiany technologiczne, nadwyżka marż z lat niskiego wzrostu płac, stabilny kurs walutowy – niską inflację można tłumaczyć wieloma czynnikami. W końcówce roku ważnym tematem, zarówno dla konsumentów, jak i odbiorców korporacyjnych, stał się wzrost cen energii elektrycznej (o kilkadziesiąt procent na giełdach cen energii). Jego przełożenie na ceny dóbr i usług jest jak na razie znikome, a regulacyjne zamrożenie cen energii elektrycznej sugeruje kontynuację tego stanu rzeczy w 2019 roku.
Za nami kolejny rok stabilności w polityce pieniężnej – stopy procentowe nie zmieniły się w 2018 roku ani razu. Retoryka RPP ewoluowała, w miarę pogarszania się nastrojów globalnych, w stronę coraz bardziej gołębiej. Jednocześnie, bieżące dane z krajowej gospodarki i odczyty inflacji nie wpływały na złagodzenie lub zaostrzenie stanowiska Rady. Projekcje konsekwentnie pokazujące spowolnienie gospodarcze i inflację utrzymującą się w pobliżu celu w horyzoncie 2 lat wspierały RPP w prowadzeniu niezmienionej polityki pieniężnej. Na koniec roku deklaracje o utrzymywaniu stóp procentowych bez zmian zostały wydłużone na koniec kadencji obecnej RPP. Rada Polityki Pieniężnej nie spodziewa się, aby w bieżącym składzie miała kiedykolwiek podwyższyć lub obniżyć stopy procentowe.
Sektor bankowy
W 2018 roku wolumeny kredytowe rosły w szybszym niż w latach poprzednich tempie. Liczone z wyłączeniem efektów kursowych dynamiki kredytów dla gospodarstw domowych wzrosły na przestrzeni roku z 4,5 do 5,6% rok do roku, natomiast dla kredytów korporacyjnych wzrost przyspieszył z 6,0 do 6,5% rok do roku. Więcej uwagi należy poświęcić oczywiście tej pierwszej kategorii. Najwyższa od 2012 roku dynamika kredytów detalicznych to zasługa rosnącego w niemal dwucyfrowym tempie kredytu konsumenckiego oraz bijących rekordy kredytów na nieruchomości. Kwartalna kreacja tych ostatnich (13,6 mld zł) stanowi historyczny rekord, jeśli chodzi o kredyty denominowane w złotych. Cały rok zamknie się najprawdopodobniej rekordowym przyrostem nowych kredytów, przekraczającym 50 mld zł i większym od zanotowanego w 2008 roku. Jest to bezpośrednia konsekwencja wysokiej aktywności na rynku nieruchomości oraz bardzo dobrych nastrojów konsumentów. Kredyty konsumpcyjne powinny z kolei być traktowane jako wskaźnik opóźniony względem cyklu konsumpcji – innymi słowy, podtrzymują konsumpcję w fazie spowalniania, nie zaś napędzają w okresie przyspieszania. W segmencie korporacyjnym największe zmiany dotknęły struktury kredytów – kredyty inwestycyjne były systematycznie zastępowane przez kredyty obrotowe i bieżące. Wynika to z jednej strony z relatywnie niewielkiej roli kredytu bankowego w finansowaniu inwestycji, z drugiej zaś – z większego zapotrzebowania na płynność z uwagi na efekty wzrostu płac i uszczelnienia systemu podatkowego.
Dynamika depozytów w 2018 roku rosła, choć w sposób nierówny. O ile bowiem depozyty gospodarstw domowych przyspieszały praktycznie przez cały rok, a ich dynamika nieomal się podwoiła (z 4,8 do 9,4% rok do roku), o tyle dynamika depozytów przedsiębiorstw poruszała się w horyzontalnym trendzie (z 5,0 do 4,3% rok do roku). Przyspieszenie po stronie depozytów detalicznych to w dużej mierze efekt rotacji aktywów gospodarstw domowych (z TFI i instrumentów finansowych w stronę lokat bankowych), pomimo utrzymywania historycznie niskich stóp procentowych. Odbudowa stopy oszczędności przez gospodarstwa domowe również miała swoje znaczenie. Niska (relatywnie do lat poprzednich) dynamika depozytów korporacyjnych to z kolei konsekwencja presji na wyniki finansowe w sektorze przedsiębiorstw.
Otoczenie rynkowe i regulacyjne – najważniejsze wyzwania i podjęte działania
Grupa mBanku obserwuje zmiany zachodzące w otoczeniu regulacyjnym i technologicznym w wielu przypadkach pełniąc rolę ich lidera. Nasi pracownicy dążą do proaktywnego dostosowywania sposobu działania i oferty banku do pojawiających się wyzwań mając na uwadze konieczność utrzymywania najwyższej jakości relacji z interesariuszami.
Część oczekiwań wobec mBanku i spółek Grupy nie dotyczy bezpośrednio relacji z klientami, lecz wiąże się z istotnymi nakładami na dostosowywanie wewnętrznych procesów. Poniżej wskazaliśmy najważniejsze wydarzenia tego typu odnotowane w 2018 roku oraz oczekiwane w najbliższym czasie. Wymogi kapitałowe oraz regulacje dotykające standardów rachunkowości i sprawozdawczości zostały opisane w innych sekcjach raportu.
Zwiększanie stabilności sektora przy aktywnym udziale banków
Sektor bankowy pozostaje pod znaczącym wpływem postanowień Ustawy z dnia 10 czerwca 2016 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji („Ustawy o BFG”), transponującej dyrektywę ustanawiającą ramy prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji („Dyrektywa BRR”) oraz dyrektywę w sprawie systemów gwarantowania depozytów („Dyrektywa DGS”). W 2018 roku podmioty sektora odprowadziły 1 240 mln zł składki na fundusz gwarancyjny banków, służący ochronie depozytów, oraz 960 mln zł składki na fundusz przymusowej restrukturyzacji banków, przeznaczony na wsparcie procesu przymusowej restrukturyzacji. Choć mają one możliwość wniesienia części składki w formie zobowiązań do zapłaty, łączny wpływ kontrybucji do wymienionych funduszy stanowi istotną pozycję kosztową, która nie jest zaliczana do kosztów uzyskania przychodu. Ze względu na wysokie udziały rynkowe w sektorze bankowym pod względem depozytów i sumy bilansowej, mBank – zasilając wymienione fundusze – jest istotnym uczestnikiem systemu mającego na celu zapewnienie bezpieczeństwa deponentom.
Zgodnie z zapisami Ustawy o BFG, banki pracowały w 2018 roku nad aktualizacją planów naprawy, które corocznie zatwierdzane są przez KNF. Dostarczały również informacje, na podstawie których BFG opracował dla nich plany przymusowej restrukturyzacji, z uwzględnieniem minimalnego wymogu funduszy własnych i zobowiązań podlegających umorzeniu lub konwersji (MREL) określonego zgodnie z metodyką opublikowaną przez BFG. Termin na dostosowanie się do wymogu MREL został wyznaczony na 1 stycznia 2023 roku. Sam wymóg oraz instrumenty umożliwiające jego spełnienie podlegają zmianom w związku z pracami nad transpozycją BRRD2, przede wszystkim na skutek nowelizacji prawa upadłościowego i wprowadzenia nowej kategorii instrumentów służących do zaspokajania roszczeń (tzw. non-preferred senior debt). mBank uważnie monitoruje przebieg zmian legislacyjnych w kontekście realizowanych i planowanych emisji. Wieloletnie doświadczenie w roli emitenta papierów dłużnych na rynku krajowym i międzynarodowym stanowi istotną przewagę konkurencyjną mBanku na tle innych graczy sektora bankowego w kontekście spełnienia w przyszłości wymogu MREL.
Pod koniec 2018 roku nastąpiły zmiany w funkcjonowaniu nadzoru nad rynkiem finansowym. Z dniem 1 stycznia 2019 roku, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego uzyskał status osoby prawnej na mocy ustawy z dnia 9 listopada 2018 roku o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem nadzoru nad rynkiem finansowym oraz ochrony inwestorów na tym rynku. Przewodniczący i Komisja stanowią jego organy. Od 15 grudnia 2018 roku Komisja działa w rozszerzonym, 12-osobowym składzie. Koszty działania Urzędu niezmiennie będą pokrywane przed podmioty nadzorowane, a kary pieniężne nakładane przez KNF od początku 2019 roku zasilą Fundusz Edukacji Finansowej.
Dane klientów i informacje dla uczestników rynku
25 maja 2018 roku weszło w życie unijne „Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych” (RODO), na podstawie którego mBank stosuje zasady ochrony danych. Zgodnie z wymogami RODO, mBank zapewnia klientom kontrolę nad ich danymi, poufność i przejrzystość celów, dla których dane są przetwarzane. Rozumiemy, jak dużą wartością są prywatność i bezpieczeństwo, dlatego udostępniamy naszym klientom kontakt z Inspektorem Danych Osobowych mBanku, konsultantami mLinii i pracownikami naszych placówek. Więcej informacji na temat tego, jak mBank chroni dane swoich klientów, znajduje się na stronie internetowej www.mbank.pl/rodo/
mBank świadczy usługi inwestycyjne zgodnie z wymogami MIFID II, czyli Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 roku w sprawie instrumentów finansowych. Dostarczamy klientom usługi adekwatne do ich potrzeb, działając w sposób uczciwy, sprawiedliwy, profesjonalny oraz zgodnie z najlepiej pojętym interesem odbiorcy. Naszym priorytetem jest również udzielanie kompletnych, rzetelnych, jasnych i niewprowadzających w błąd informacji. Zgodnie z przepisami mBank przypisuje każdego klienta do jednej z trzech kategorii (klient detaliczny, profesjonalny lub uprawniony kontrahent) gwarantując adekwatny poziom ochrony, a także udostępnia pełną informację o kosztach i opłatach za swoje usługi.
Partner klientów w dostosowaniu do regulacji
mBank dostosowuje swoją ofertę produktową, dążąc do zapewnienia klientom najwyższej jakości obsługi i ułatwienia im dostosowania się do nowych regulacji. Przykładem proklienckiego rozbudowania usług jest szeroko zakrojona akcja edukacyjna wśród klientów wynikająca z implementacji mechanizmu podzielonej płatności (split payment), wprowadzonego w Ustawie o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Do 1 czerwca 2018 roku mBank bezpłatnie otworzył dla klientów firmowych nowy rachunek VAT powiązany ze wszystkimi rachunkami rozliczeniowymi prowadzonymi w polskich złotych, bez potrzeby zmiany umowy. Co więcej, uprzedzając potencjalne luki płynnościowe mogące wystąpić w momencie zastosowania podzielonej płatności (funkcjonującej w gospodarce od 1 lipca 2018 roku), mBank oferuje klientom korzystne rozwiązania finansowania, zapewniające bezpieczeństwo finansowe i operacyjne.
Split payment
Wdrożenie w 2018 roku mechanizmu podzielonej płatności przez polski sektor bankowy odbyło się dzięki udanej współpracy na forum Związku Banków Polskich, przy wsparciu firmy doradczej Deloitte. Implementacji przepisów ustawy towarzyszyły działania edukacyjne adresowane do klientów. mBank zorganizował webinar oraz szereg spotkań szkoleniowych w największych miastach Polski, a także publikował materiały informacyjne, m.in. na swojej stronie internetowej. W ten sposób, a także za pośrednictwem doradców, praktycznie wsparliśmy klientów w dostosowaniu ich procesów operacyjnych do nowych przepisów. Jednocześnie upraszczaliśmy rozwiązania, w celu minimalizacji zmian systemowych i dodatkowych kosztów po stronie klientów.
Mechanizm podzielonej płatności stanowił nie lada wyzwanie dla wszystkich uczestników rynku bankowego. Z jednej strony klienci musieli dostosować własny model biznesowy do nowych realiów płatności bieżących, dopasować systemy informatyczno-rozliczeniowe do wymogów stawianych w ustawie. Z drugiej strony banki musiały w ekspresowym tempie zapewnić realizację mechanizmu podzielonej płatności w codziennej współpracy z klientem, zachowując dotychczasową, pełną przejrzystość i funkcjonalność bankowości, aby maksymalnie ułatwić życie klientom.
W zakresie inicjatyw dotyczących obsługi klientów detalicznych, od 8 sierpnia 2018 roku mBank udostępnia podstawowy rachunek płatniczy (PRP). Jest on dedykowany wszystkim pełnoletnim klientom zamieszkującym w Polsce, którzy nie posiadają żadnego innego konta bankowego. Za pomocą PRP klienci mogą dokonywać podstawowych operacji bankowych, jak wypłaty i wpłaty gotówki oraz płatności, które w podstawowym zakresie są bezpłatne. PRP został wprowadzony ustawą o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw, implementującą przepisy unijnej dyrektywy PAD (Payment Accounts Directive).
Płatności i transakcje – szybkość i zabezpieczenia
W 2018 roku miały miejsce istotne zmiany w ustawie o usługach płatniczych i niektórych innych ustawach.
Pierwsza z nich, wprowadzona ustawą z 22 marca 2018 roku, reguluje postępowanie w kwestii tzw. „błędnych przelewów”. Zezwala dostawcom usług płatniczych na udostępnienie klientom danych osobowych odbiorcy przelewu w przypadku odmowy dobrowolnego zwrotu środków przez nieprawidłowo wskazanego odbiorcę. Pracownicy mBanku w placówkach oraz na mLinii służą klientom pomocą w odzyskaniu środków po nieprawidłowym przelewie.
Druga zmiana, wprowadzona ustawą z 10 maja 2018 roku, dostosowuje polskie przepisy do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2015/2366 z dnia 25 listopada 2015 roku w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego (tzw. „dyrektywy PSD2”). Ustawa ma na celu zwiększenie szybkości realizacji płatności bezgotówkowych i rozwój obrotu bezgotówkowego z zachowaniem ochrony klientów przed nadużyciami finansowymi w obrocie bezgotówkowym. Na jej mocy powstały ramy prawne dla działalności nowych dostawców usług płatniczych, tzw. podmiotów trzecich (ang. Third Party Provider, tj. TPP), świadczących usługi inicjowania płatności i dostępu do informacji o rachunku. Zwiększenie konkurencji na rynku finansowym wynikające z wprowadzenia PSD2 stanowi istotne wyzwanie dla mBanku, lecz nowe regulacje postrzegamy również jako szansę z uwagi na dotychczasowe doświadczenie w świadczeniu usług płatności i wpieraniu klientów w zarządzaniu swoimi finansami. Dostosowujemy regulacje bankowe, m.in. w zakresie blokowania środków na karcie klienta dopiero po zatwierdzeniu przez niego dokładnej kwoty transakcji w przypadku płatności np. za hotel czy wynajem samochodu. Stopniowo wycofujemy listę haseł jednorazowych jako metodę autoryzacji oraz skracamy z 30 do 15 dni kalendarzowych czas na rozpatrzenie reklamacji dotyczących transakcji płatniczych. Z perspektywy bankowości korporacyjnej, mBank już wcześniej oferował swoim klientom specjalne interfejsy (API), pozwalające połączenie usługi bankowości z systemami finansowo-księgowymi. Wprowadzenie PSD2 spowoduje jeszcze większe otwarcie i standaryzację powyższych rozwiązań, a także popularyzację koncepcji zarządzania rachunkami i płatnościami w wielu bankach z jednego poziomu. Operacyjnie dostawcą elementu technologicznego – platformy API PSD2 – dla mBanku jest spółka mElements, dzięki której oferujemy włączenie w platformy sprzedaży e-commerce procesów kredytowych mBanku, zarówno dla klientów detalicznych, jak i MŚP.
Bezpieczne innowacje
Banki oraz inne podmioty sektora finansowego i niefinansowego prześcigają się w oferowaniu klientom nowych rozwiązań i ułatwień w korzystaniu ze swoich usług. Wybrane inicjatywy po stronie mBanku zostały opisane w sekcji „Najważniejsze projekty i innowacje w Grupie mBanku w 2018 roku” oraz „Strategia Grupy mBanku”. Nowoczesne rozwiązania technologiczne oraz procesy demograficzne zmieniają zachowania klientów. Coraz chętniej korzystają oni z bankowości poza tradycyjnymi oddziałami i wybierają kanały zdalne. W odpowiedzi na ten trend mBank rozwija paletę funkcjonalności rozwiązań, udostępniając na przykład usługę otwarcia konta za pośrednictwem smartfona – eliminując konieczność czekania na kuriera lub wizyty w oddziale.
Wysoka aktywność banków w sieci wiąże się z zagrożeniem związanym z przechowywaniem danych osobowych i bezpieczeństwem klientów w sieci – cyber risk. W mBanku wychodzimy poza standardowe ramy zarządzania tym ryzykiem, m.in. angażując klientów w akcje edukacyjne, w tym szczególnie kampania „Uważni w sieci”. W ramach współpracy ze spółką z portfela mAcceleratora – Centrum Bezpieczeństwa Cyfrowego – mBank udostępnił usługę pomocy w przypadku hakerskiego, wirusów i innych problemów związanych z bezpieczeństwem w internecie, nie ograniczając się do usług bankowych. Dla klientów mBanku wskazana usługa jest bezpłatna. Dodatkowo, na stronie internetowej mBanku można znaleźć rozbudowane, przejrzyste i proste porady istotnie zwiększające bezpieczeństwo naszych klientów. Wszelkie wątpliwości można wyjaśnić z ekspertami mBanku poprzez mLinię, za pośrednictwem czatu, z wykorzystaniem komunikatora Messenger bądź w oddziale.
Zmiany podatkowe, wskaźniki referencyjne i Brexit
W związku z przyjęciem Ustawy z dnia 23 października 2018 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, zmianie ulegają zasady opodatkowania w przypadku emisji obejmowanych przez nierezydentów. Zwolnienie od podatku odsetek i dyskonta uzyskanych przez nierezydentów z emisji określonych obligacji dokonanych po 1 stycznia 2019 roku ma znaczenie zarówno dla mBanku, jak i mBanku Hipotecznego, występujących w roli emitentów na rynkach zagranicznych.
mBank, jako uczestnik fixingu stawek referencyjnych WIBID i WIBOR, uważnie obserwuje zmiany zachodzące w obszarze indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych, wynikające z wymogów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 roku (tzw. Benchmark Market Regulation (BMR)). Rozporządzenie obowiązujące od lutego 2018 roku nakazuje, aby benchmarki były obliczane na podstawie rzeczywistych transakcji przeprowadzanych na rynku. Dostosowanie polskich indeksów do końca obowiązywania okresu przejściowego, czyli końca 2019 roku, leży w gestii spółki GPW Benchmark S.A. odpowiedzialnej za opracowanie i rozwój oferty wskaźników referencyjnych polskiego rynku finansowego. mBank, będąc stroną transakcji o międzynarodowym zasięgu, śledzi również ewolucję stawek referencyjnych na innych rynkach w celu utrzymania ciągłości działalności biznesowej.
mBank na bieżąco obserwuje rozwój wydarzeń związanych z procedurą i zasadami Brexitu, mając na uwadze potencjalne dostosowania w zależności od finalnego scenariusza separacji Wielkiej Brytanii od Unii Europejskiej. Dążenie do sprostania wyzwaniom wynikającym z Brexitu, czyli zapewnienia kontynuacji działania na rynku międzynarodowym oraz wspierania w tym procesie klientów od wielu miesięcy angażuje różnorodne jednostki banku.
Presja na wynik – podatek bankowy, środowisko niskich stóp procentowych
Stopy procentowe w Polsce utrzymują się na najniższym poziomie w historii – stopa referencyjna NBP wynosi 1,5%, a WIBOR 3M osiągnął wartość 1,72% na koniec grudnia 2018 roku. Pomimo presji na wynik odsetkowy ze strony niskich stóp procentowych, mBank zdołał poprawić swoje rezultaty dzięki korzystnemu kształtowaniu struktury produktowej i optymalizacji kosztów finansowania. Czynnikiem negatywnie wpływającym na wyniki banków jest podatek od niektórych instytucji finansowych (tzw. „podatek bankowy”) w wysokości 0,44% wartości ich aktywów rocznie. 2018 rok był drugim pełnym rokiem płacenia podatku przez banki. Dla Grupy mBanku kwota odprowadzonego podatku bankowego wyniosła 401,8 mln zł w 2018 roku.
Wpływ aprecjacji franka szwajcarskiego na sytuację kredytobiorców, sektora bankowego i mBanku
W pierwszych dniach po gwałtownym wzroście kursu franka szwajcarskiego w połowie stycznia 2015 roku Związek Banków Polskich (ZBP) przygotował rozwiązania, których celem było udzielenie pomocy osobom posiadającym kredyt we franku w spłacie wyższych rat.
Pakiet rozwiązań, tzw. „Sześciopak”, nadal obowiązuje w mBanku i obejmuje:
- uwzględnienie ujemnej stawki LIBOR CHF;
- zmniejszenie spreadu walutowego;
- zezwolenie na wydłużenie okresu spłaty na wniosek klienta;
- rezygnacja z nowego zabezpieczenia lub ubezpieczenia kredytu wobec kredytobiorców terminowo spłacających raty;
- możliwość bezprowizyjnego przewalutowania kredytu po średnim kursie NBP, oraz
- uelastycznienie zasad restrukturyzacji kredytów hipotecznych dla klientów.
Ponadto, umożliwiamy klientom zamianę mieszkania na nowe, bez konieczności spłaty kredytu w walucie obcej (tzw. „uwolnienie hipoteki”). Kredyt jest spłacany według starych zasad, a więc również przy zachowaniu dotychczasowej marży. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie internetowej mBanku pod adresem www.mbank.pl/indywidualny/kredyty/kredyty-hipoteczne/informacje-na-temat-wsparcia/.
Od 19 lutego 2016 roku działa Fundusz Wsparcia Restrukturyzacji Kredytów Hipotecznych, który wspiera kredytobiorców posiadających kredyty mieszkaniowe w każdej walucie w przypadku niekorzystnego zdarzenia losowego po stronie kredytobiorcy, np. utraty pracy lub choroby. Przewidziano pomoc do wysokości 100% raty kapitałowo-odsetkowej w okresie 12 miesięcy, nie więcej niż 1 500 zł miesięcznie. Udzielenie wsparcia, poza szczególnymi przypadkami, ma charakter zwrotny. Fundusz jest finansowany przez banki (początkowa kwota w wysokości 600 mln zł) proporcjonalnie do wartości posiadanych przez nie portfeli kredytów hipotecznych dla gospodarstw domowych, w przypadku których opóźnienie w spłacie przekracza 90 dni. Wkład mBanku do Funduszu, wniesiony w 2015 roku, wyniósł 52,1 mln zł.
13 stycznia 2017 roku Komitet Stabilności Finansowej (KSF), składający się z przedstawicieli Narodowego Banku Polskiego, Komisji Nadzoru Finansowego, Ministerstwa Finansów oraz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, wydał uchwałę w sprawie rekomendacji dotyczącej restrukturyzacji portfela kredytów mieszkaniowych w walutach obcych. Na jej podstawie w grudniu 2017 roku zaczęła obowiązywać wyższa waga ryzyka dla kredytów denominowanych w walutach obcych (150% zamiast 100%).
Obecnie w parlamencie trwają prace nad kilkoma projektami ustaw dotyczących kwestii kredytów w walutach obcych.
mBank jest stroną sporów sądowych z klientami, którzy zaciągnęli kredyty walutowe. Należy wyraźnie podkreślić, że linia orzecznicza w tych sprawach nie jest jednolita, a zdecydowana większość prawomocnych wyroków przyznawała do tej pory rację bankowi. Wszystkie prawomocne wyroki są przez bank realizowane. Szereg postępowań wyjaśniających w sprawach mBanku prowadzi Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, m.in. w sprawie tzw. trwałego nośnika, ubezpieczenia niskiego wkładu oraz informowania klientów o ryzyku kursowym. Część z nich prowadzonych jest wobec wielu banków jednocześnie. mBank współpracuje z Urzędem i innymi organami, udzielając wszelkich niezbędnych informacji.
Szczegółowe informacje dotyczące postępowań toczących się przed sądem, organem właściwym dla postępowania arbitrażowego lub organem administracji publicznej zostały zawarte w nocie 33 do Skonsolidowanego Sprawozdania Finansowego Grupy mBanku S.A. według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2018 rok.
Pozycja rynkowa segmentów Grupy mBanku
Naszym celem jest zapewnienie atrakcyjnej oferty szerokiemu gronu klientów przy jednoczesnej realizacji celów biznesowo-finansowych. Znajduje to odzwierciedlenie w dynamice rozwoju w poszczególnych obszarach: portfel kredytów niehipotecznych dla gospodarstw domowych w 2018 roku wzrósł w mBanku o 15,4% rok do roku wobec 7,2% w sektorze (według danych porównywalnych NBP). Udział mBanku w wolumenie kredytów hipotecznych utrzymał się na poziomie 6,9% na przestrzeni roku pomimo istotnego przyspieszenia akwizycji w banku i korzystnej koniunktury rynkowej. Wynikało to przede wszystkim ze znaczącego spadku wartości portfela kredytów hipotecznych w walutach obcych.
Pozycję rynkową i udziały mBanku oraz wybranych spółek na koniec okresów ilustruje poniższe zestawienie:
1 Kalkulacja wskaźników dla Grupy mBanku została wyjaśniona w rozdziale 6. Sytuacja finansowa Grupy mBanku oraz mBanku w 2018 roku, za wyjątkiem Marży odsetkowej netto, której wyliczenie zostało dostosowane do konwencji stosowanej przy danych sektora (wynik odsetkowy netto podzielony przez średni stan aktywów razem).
Dane sektora według stanu na 31 grudnia 2018 roku. Wartości wskaźników dla sektora wyliczone na podstawie danych miesięcznych sektora bankowego publikowanych przez KNF (sektor bankowy wraz z oddziałami zagranicznymi).
Marża odsetkowa netto: wynik odsetkowy podzielony przez średni stan aktywów (wyznaczony na podstawie danych z końca miesięcy).
Koszty do dochodów (z uwzględnieniem podatku bankowego): koszty ogółem (suma kosztów działania banku i amortyzacji) podzielone przez całkowite przychody operacyjne netto.
Zwrot na aktywach: zysk roku bieżącego podzielony przez średni stan aktywów (wyznaczony na podstawie danych z końca miesięcy).
Zwrot na kapitale: zysk roku bieżącego podzielony przez średni stan kapitału własnego razem (wyznaczony na podstawie danych z końca miesięcy).
Kredyty do depozytów: suma kredytów i zaliczek wycenianych według zamortyzowanego kosztu, pozostałych należności/kredytów i zaliczek wycenianych według wartości godziwej przez inne całkowite dochody oraz pozostałych należności/kredytów i zaliczek wycenianych według wartości godziwej ze skutkiem wyceny odnoszonym do RZiS podzielona przez wartość depozytów na koniec okresu.
2 Udział rynkowy za 2017 rok zaktualizowany wobec wartości wykazanej w Sprawozdaniu Zarządu z działalności Grupy mBanku S.A. w 2017 roku w związku z aktualizacją danych przez Polski Związek Faktorów.
3 Bez obligacji „drogowych” BGK.